Har guèrra shens guerrejar
L’art de la guèrra segon Sun Tzó Sun Tzó, un letrat nomat generau de las armadas Qin au temps deus ueit Reiaumes combatents qui guerrejavan entre eths dinc a l’unificacion de China per lo reiaume Qin en 221 abans J.C, escrivó L’art de la guèrra, tractat d’estrategia militara per lo rei Qin. Sun Tzó pensava…
Per Sèrgi Clos-Versaille
L’art de la guèrra segon Sun Tzó
Sun Tzò. Av Ukjent/Qing Palace Collection.
Sun Tzó, un letrat nomat generau de las armadas Qin au temps deus ueit Reiaumes combatents qui guerrejavan entre eths dinc a l’unificacion de China per lo reiaume Qin en 221 abans J.C, escrivó L’art de la guèrra, tractat d’estrategia militara per lo rei Qin.
Sun Tzó pensava que l’estratègue avisat devè sosméter l’armada enemiga shens batalhas, préner vilas shens assetjar-las e conquesir un Estat shens servir’s de las espadas. Lo perpaus qu’ei d’èster victoriós shens barrejar la sang. L’armada ne dèu servir que com instrument tà estarrocar1 a un ennemic aflaquit. « Los guerrièrs victoriós ganhan en prumèr, e van a la guèrra en seguent, mentre que los vençuts son los qui van prumèr a la guèrra e ensajan après de véncer ».
La guèrra ei causa seriosa
La guèrra ei causa seriosa qui còsta car per l’inflacion qu’amia la penuria de vitalhas2 e lo manca d’aprovisionament qui hèn sofrir los pòbles. Que la cau doncas miar dab lo mensh de ressorças possible e qu’a d’èster braca: « Jamès guèrra longa a profièitat a nat país ».
Ne cau pas hidar’s a la soa poténcia militara mès planificar minuciosament la guèrra sus l’informacion, la mes precisa possible, de l’enemic: « Coneishes ton enemic e te coneishes tu medish, que venceràs cent còps shens perilh ».
Abans de cridar ua guèrra, espions enviats qu’an de destacar l’enemic deus sons aliats, faussar rumors, espandir enganas, corrómper foncionaris, crear e ahiscar conflictes dens la societat, entertiéner partisans.
« Las armas que son instruments de mau auguri a utilizar sonque quan n’i a pas d’autas possibilitats ». Se las cau utilizar, lo generau avisat que dèu har deu fin tà enganar l’enemic, avançar per desviadas3, adaptar-se suu pic a la situacion de l’enemic, manobrar dab mes d’un element tactic e atacar aus endrets los mes flacs.
Tà operar, lo generau que dèu èster libre de las suas accions shens despéner deu sobiran. Pendent la dusau guèrra mondiau, Hitlèr que decidó de l’estrategia a adoptar contra l’Union Sovietica contra l’avís deus sons generaus en campanha. Que sabem çò qui arribè.
Adolf Hitler pendent ua conferéncia dab oficièrs suu front de l’èst, Març de 1943: « Tà operar, lo generau que dèu èster libre de las suas accions shens despéner deu sobiran. » © Wikimedia Commons
L’art de la guèrra qu’ei basat sus l’engana. « Pr’amor de quò, quan ètz capables, simulatz l’incapacitat, quan ètz actius, simulatz la passivitat ». E tanben « Pròche, hètz créser qu’ètz luenh, e luenh, qu’ètz pròches ».
L’òbra millenària de Sun Tsó, qu’estó tradusida en 1772 devath lo títol Los tretze articles per Jausèp Amiot (1718-1793), missionari jesuita en China. « Qu’entreprenoi, non pas de hèr ua traduccion literau mès de balhar ua idèa de la manièra de quin parlavan de la guèrra los miélhers autors chineses »4. La traduccion que conegó ua beròja escaduda en França. Tornada editada en 1782, qu’estó tradusida en rus en 1860, en anglés e en aleman en 1910, en japonés en 1937.
Ua doctrina navèra
Carl von Clausewitz (1780–1831) per Karl Wilhelm Wach © Wikimedia Commons
Lo tractat d’estrategia de Sun Tzó qu’estó desbrombat pendent las guèrras revolucionàrias e napoleonianas. Ua auta doctrina qu’aparescó: De la guèrra, òbra de Carl Von Clausewitz (1780-1831). Lo tèxte de l’oficièr prussian que vadó ua referéncia dens l’estrategia militara modèrna. Apresa dens totas las escòlas militaras, serviscó de modèl dinc a la Grana Guèrra de 14 on países despleguèn mejans politics, diplomatics, economics e militars tà avalir5 l’adversari. Ua guèrra dirècta e totau.
Carl von Clausewitz pensava que la guèrra èra lo perlongament de la politica per mejans autes. « La guèrra ei un acte de violéncia tà constrénher l’adversari a executar la nosta volontat ». La guèrra s’acaba doncas quan un Estat ei arribat a dominar l’aute.
Deslotjats peu Guomindang, Mao Tsé Tong (a dreta) e Chou en Lai (a esquèrra) que hèn arrèrpè cap au nòrd en miar la Longa Marcha (1934-1935) © Wikimedia Commons
La doctrina de Sun Tzó qu’estó aplicada dab escaduda per Mao Ze Dòng pendent la guèrra contrau Guomingdang e contraus Japoneses. Qu’escrivó: « per aver mesestimat las fòrças de China, e per causa de conflictes intèrnes entre los militaristas japoneses, lo comandament militar enemic a cometut mantua error, com la d’un ahortiment tròp progressiu, ua manca de coordinacion estrategica, ua esparrisclada6 de las suas fòrças principaus, ua incapacitat a profieitar de situacions favorablas tà ua action militara e tad avalir las fòrças encercladas ».
La doctrina que s’aplica de plan a las guèrras terroristas qui repausan sus la destabilizacion. Qu’ei tanben utile en mestior de competicion economica. Enterpresas qu’an hicat au punt estrategias navèras tà partvirar sectors economics dominats per operators istorics: Bla-Bla-Car, Airbnb, Instagram, per exemple.
Dens l’actualitat recenta, V. Potin e’s pensava hèr ua passajada militara en Ucraina en condar èster plan arcuelhut peus poblans. La sua tactica ne tiengó briga compte de l’estat reau de las suas fòrças ni de l’estat vertadèr de la societat ucrainiana. Lèu, s’avè lejut a Sun Tzó …..
Referéncias
Sun Tzu, L’art de la Guerre, Francis WANG, Editions Champs Flammarion, 1972 (version pdf libre d’accès)
Carl von Clausewitz, Théorie de la grande guerre, traduction par Lt-Colonel de Vatry, Librairie militaire de L. Baudoin et Cie, 1886-1889 (disponible gratuitement sur Wikisource)
Gaston Boutoul, Les guerres, éléments de polémologie, Paris, Payot, 1951, Bibliothèque scientifique, devenu Traité de polémologie. Sociologie des guerres, Paris, Payot, 1970, réd. 1991,